اجماع در مذاهب اسلامی {از نگاه فقهی}

1- معنای لغوی اجماع گردآوردن و پیونددادن چیزها است. و واژه اجماع مشترک لفظی نیست. 2- تعریف اصطلاحی اجماع که جامع و مانع متفق علیه باشد ممکن نیست.3- ادله حجیت اجماع بما هو اجماع هیچکدامش تمام نیست. ادله ای که قرآن مجید مکتب خلفا اقامه کرد همه آنها مفصلا بررسی شد و اثبات شد که هیچکدام آنها بر حجییت اجماع دلالت ندارد و از سنت هم روایاتی که بعنوان ادله مطرح است مفصلا نقد و بررسی شد و اثبات شد که آنها از هر سه جهت اشکال دارد یعنی سندا اشکال دارد. ب- دلالت بر مدعا (حجیت اجماع) ندارد.ج- بر فرض تنزل اگر دلالت نام باشد روایاتی صحیح السند داریم که با این روایات معارض اند. و در آخر دلیل عقلی هم با نقد و بررسی طرح شد و اثبات شد که تمام نیست.4- ادله مکتب اهل بیت علیه اسلام طرح شد البته آنان اجماع را بما هو اجماع قبول ندارد بلکه کاشف از دلیل معتبر می دانند. و راههای چگونگی کشف اجماع هم مفصلا نقد و بررسی شد. 5- ادله منکرین حجیت هم بررسی شد و اثبات شد که عمده دلیل عدم دلیل برحجیت اجماع بما هو اجماع است. 6- بنابر فرض حجیت اجماع نزد مکتب خلفاء مخالفت عده ای قلیل مانع از انعقاد اجماع است. 7- تمام مذاهب اسلامی در این متفق اند که اجماع بدون مستند و دلیل معتبر نمی تواند منعقد گردد جز عده قلیلی. بین مکتب اهل بیت علیه السلام و مکتب خلفاء فوق این است که آنان می گویند که اگر مستند معلوم باشد و محتمل باشد حجیت اجماع قوی تر می شود. ولی مکتب اهل بیت علیه السلام می گوید که اگر مستند معلوم باشد یا محتمل باشد اجماع حجت نیست. می توان گفت لازمه قول به مستند داشتن اجماع این است که اجماع بما هو اجماع حجت نیست.8- خیلی از اجماعات ادعاء شده در مکتب خلفاء در واقع اجماع نیست.